Begrippenlijst

Bij benadeling wordt een persoon opzettelijk nadelig behandeld. Voorbeelden van benadeling zijn in ieder geval ontslag of schorsing;  een boete als bedoeld in artikel 650 van Boek 7 van het Burgerlijk Wetboek; demotie; het onthouden van bevordering; een negatieve beoordeling; een schriftelijke berisping; overplaatsing naar een andere vestiging; discriminatie; intimidatie, pesterijen of uitsluiting; smaad of laster; voortijdige beëindiging van een overeenkomst voor het leveren van goederen of diensten, en intrekking van een vergunning. Het gaat dus niet alleen maar om maatregelen en handelingen in een relatie tussen werknemer en werkgever, maar ook andere werk-gerelateerde maatregelen als het intrekken van een vergunning, opname op een zwarte lijst, of vroegtijdige beëindiging van een contract voor bijvoorbeeld de levering van goederen of diensten.

Het benadelingsverbod betekent dat een melder tijdens en na de behandeling van een melding of openbaarmaking van een vermoeden van een misstand niet mag worden benadeeld. Daarbij geldt de voorwaarde dat: de melder redelijke gronden heeft om aan te nemen dat de (informatie over de) melding op moment van melden juist is.

Een wet of in dit geval de Europese richtlijn bestaat uit bepalingen (ofwel artikelen): voorschriften die voor iedereen gelden.

Op grond van de Europese richtlijn moet Nederland zogenaamde ‘bevoegde autoriteiten’ aanwijzen. Zij kunnen meldingen ontvangen en onderzoek doen of maatregelen nemen naar aanleiding van een melding van schending van het recht van de Europese Unie (Unierecht).

De (juridische) verplichting om iets te bewijzen of weerleggen. Nadat de nieuwe Wet bescherming klokkenluiders is ingegaan, verschuift de bewijslast naar de werkgever. De melder hoeft alleen te bewijzen dat hij is benadeeld en dat hij een melding van een vermoeden van een misstand heeft gedaan. Is er bijvoorbeeld sprake van benadeling, dan neemt de rechter aan dat dit het gevolg is van de melding totdat het tegendeel bewezen is. Degene die de nadelige maatregel nam of een nadelige handeling deed, moet dan aantonen dat hij dat niet deed vanwege de melding, maar dat hij daar andere redenen voor had.

Een vorm van benadeling waarbij de werknemer een lagere functie of taken krijgt.

Europese richtlijnen bevatten doelstellingen waar alle lidstaten van de Europese Unie aan moeten voldoen. Het beoogde resultaat staat vast, maar hoe een lidstaat daaraan voldoet staat op sommige punten vast en op sommige punten niet. De lidstaten mogen op sommige punten zelf bepalen hoe ze de richtlijn uitwerken. Daarbij kunnen ze rekening houden met de specifieke situatie in hun eigen land. Europese richtlijnen moeten worden omgezet in nationale wetgeving. De richtlijn is bedoeld om de brug te slaan tussen het streven naar de noodzakelijke eenheid van Europese regelgeving enerzijds en de wens om rekening te houden met nationale systemen en tradities anderzijds. Zo zorgen richtlijnen niet voor één (Europese) wetgeving, maar voor nader tot elkaar gebrachte (nationale) wetgevingen.

In 2020 is de Wet Huis voor klokkenluiders geëvalueerd. De Tweede Kamer is geïnformeerd over de uitkomsten van die evaluatie, over het aanvullende evaluatierapport en de reactie van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties daarop.

Een melding die niet in de organisatie zelf wordt gedaan, maar bij een onafhankelijke partij (een bevoegde autoriteit) zoals het Huis voor klokkenluiders, of een toezichthouder als de Autoriteit persoonsgegevens.

Zie: zwijgbeding.

Een zelfstandig bestuursorgaan dat werknemers adviseert bij maatschappelijke misstanden of vermoedens daarvan, misstanden onderzoekt en kennis bevordert om misstanden in een werkgerelateerde context te voorkomen.

De diverse activiteiten en maatregelen die nodig zijn om een Europese richtlijn naar nationale (Nederlandse) wetgeving om te zetten.

Het overtreden of schenden van een afspraak of wet.

Een melding van een vermoeden van een misstand aan/in de organisatie zelf.

Het moment waarop een (nieuwe) wet van kracht wordt, en dus gaat gelden voor alle partijen die in de wet worden genoemd.

Iemand die een vermoeden van een misstand in de eigen organisatie of bij een bevoegde autoriteit meldt of openbaar maakt. Hiermee wordt over het algemeen het formele begrip 'melder' bedoeld.

Iemand die een melding doet van een vermoeden van een misstand in de context van werkgerelateerde activiteiten. Dat kan binnen de organisatie zijn, maar ook bij een bevoegde autoriteit of in de media (openbaarmaking).

Het melden van een vermoeden van een misstand.

De organisatie en procedure bij een organisatie of bevoegde autoriteit voor het ontvangen en in behandeling nemen van meldingen.

De infrastructuur binnen een organisatie waar werknemers terecht kunnen om hun zorgen (veilig) te uiten, een melding te doen en om misstanden aan de kaak te stellen.

1. Een schending of een gevaar voor schending van het Unierecht of
2. Een handeling of nalatigheid waarbij het maatschappelijk belang in het geding is en er sprake is van:
   1. een schending of gevaar voor schending van een wettelijk voorschrift of interne regels van een werkgever of
   2. een gevaar voor de volksgezondheid of
   3. een gevaar voor de veiligheid van personen of
   4. een gevaar voor de aantasting van het milieu of
   5. een gevaar voor het goed functioneren van de openbare dienst of een onderneming als gevolg van een onbehoorlijke wijze van handelen of nalaten.

Degene(n) die een melder bijstaat (bijstaan) en een betrokken derde, zoals een vertrouwensadviseur, collega’s van de melder en familieleden die een werkrelatie hebben met degene tegen wie de melder is gericht.

Een bedrijf of andere instelling die werknemers in dienst heeft.

Een organisatie die valt onder de overheid, taken van de overheid uitvoert of in een andere constructie gezien kan worden als overheids-gerelateerd. Denk dan aan zelfstandige bestuursorganen (zbo’s) of agentschappen, rechterlijke macht en inspecties.

Het vermoeden van een melder dat binnen de organisatie waarin hij werkt of heeft gewerkt of bij een andere organisatie waarmee hij/zij door zijn werkzaamheden in aanraking is gekomen, regels uit de Nederlandse wet en/of het Unierecht worden gebroken.

Het geheel van rechten en plichten binnen en/of de verhouding tussen werkgever en werknemer vanuit juridisch oogpunt.

In de nieuwe Wet bescherming klokkenluiders is de werkgever verplicht een melding bij de ontvangst ervan in een daarvoor ingericht register te registreren.

Het vermoeden van een melder dat binnen de organisatie waarin hij werkt of heeft gewerkt of bij een andere organisatie waarmee hij/zij door zijn werkzaamheden in aanraking is gekomen, regels uit het Unierecht niet worden nageleefd.

Het tijdelijk staken van iets: werk, onderhandelingen, vergaderingen. In dit verband: iemand tijdelijk verbieden om een ambt of functie uit te voeren, ook wel aangeduid als 'op non-actief stellen'.

De verordeningen, richtlijnen en besluiten die de Europese Unie opstelt. Alle lidstaten moeten zich hieraan houden. Sommige regels werken rechtstreeks (verordeningen), voor sommige regels maken lidstaten zelf wetten die zijn aangepast op de lokale situatie. Zie ook: Europese richtlijn.

Een handeling of nalatigheid die ofwel onrechtmatig is en betrekking heeft op Uniehandelingen en beleidsterreinen uit de richtlijn, ofwel het doel of de toepassing ondermijnt van de regels in de Uniehandelingen en beleidsterreinen uit de richtlijn.

Als een melder beweert dat binnen de organisatie waarin hij werkt of heeft gewerkt of door werkzaamheden mee in aanraking is gekomen, sprake is van een misstand, zonder daar 100% zeker van te zijn. Wel moet dat vermoeden gebaseerd zijn op redelijke gronden, die voortvloeien uit de kennis die de melder bij zijn werkzaamheden heeft opgedaan.

Een onafhankelijke persoon waar een werknemer terecht kan voor een vertrouwelijk gesprek over problemen en klachten op de werkvloer. Ook kan een werknemer hier terecht voor zorgen over vermoedelijke misstanden.

Het gegeven dat melders worden beschermd tegen gerechtelijke procedures naar aanleiding van de melding. Om de melding of openbaarmaking te doen, heeft de melder mogelijk regels geschonden. Het kan onder andere gaan om schending van een geheimhoudingsplicht of auteursrechten, of bijvoorbeeld laster. Melders zijn daar met de nieuwe wet niet voor aansprakelijk als zij terecht aannamen dat het noodzakelijk was die regels te breken om een misstand of inbreuk op het recht van de Europese Unie (of: Unierecht) te onthullen. Het is aan de benadelende partij (vaak de werkgever) om te bewijzen dat daar geen sprake van was.

Alle toekomstige, huidige of vroegere werk-gerelateerde activiteiten in de publieke of private sector.

Degene die op basis van een arbeidsovereenkomst arbeid laat verrichten of heeft laten verrichten dan wel degene die anders dan uit dienstbetrekking arbeid laat verrichten of heeft laten verrichten (zoals een opdrachtgever).

Degene die op basis van een arbeidsovereenkomst arbeid verricht dan wel degene die in een ondergeschiktheidsrelatie (bijvoorbeeld opdrachtgever-opdrachtnemer) tegen een vergoeding arbeid verricht.

Wordt ook weleens een ´geheimhoudingsbeding´ genoemd. Daarmee wordt een afspraak in een overeenkomst tussen twee of meer partijen bedoeld, waarin staat dat partijen van de overeenkomst bepaalde informatie niet openbaar mogen maken of aan derden mogen verstrekken. Dit komt vaak voor in een vaststellingsovereenkomst bij de beëindiging van een arbeidsrelatie. Een zwijgbeding beperkt de partijen dus om bepaalde informatie met buitenstaanders (die geen partij zijn bij de overeenkomst) te delen.