Waarom is er een Europese richtlijn voor klokkenluiders?
Op 26 november 2019 verscheen de Europese richtlijn bescherming klokkenluiders. In deze richtlijn staan nieuwe regels om klokkenluiders beter te beschermen. Maar waarom vond de Europese Commissie dat daar een richtlijn voor nodig was?
In de richtlijn staat een betere bescherming van melders voorop. De bescherming heeft betrekking op meldingen over inbreuken op het recht van de Europese Unie (Unierecht). Het zou namelijk niet zo mogen zijn dat een melder nadeel ondervindt van het melden van een inbreuk op het Unierecht. De bescherming is nu alleen niet in alle lidstaten van de Europese Unie hetzelfde geregeld.
Misstanden kunnen altijd, en overal voorkomen. Soms door een fout, soms door onwetendheid, soms met opzet. Meestal komen werknemers van een organisatie of bedrijf daar het eerst achter. Zij spelen dan ook een belangrijke rol, omdat misstanden het maatschappelijk belang kunnen bedreigen. Denk aan mogelijke gevaren voor de productveiligheid, veilig vervoer, schoon water, volksgezondheid, diergezondheid en bescherming van privacy. Meldingen van misstanden dragen dus bij aan ons maatschappelijk welzijn en een veilig leefklimaat voor iedereen.
Verschillende niveaus van bescherming in lidstaten van de Europese Unie
Als melders vrezen dat ze benadeeld worden na hun melding, melden ze de inbreuk vaak niet. Terwijl meldingen dus júist heel belangrijk zijn. De richtlijn zorgt ervoor dat melders in de hele Europese Unie dezelfde bescherming krijgen. Hopelijk zorgt dat ervoor dat er vaker wordt gemeld, inbreuken op het Unierecht sneller worden gesignaleerd en wetgeving voor zaken als volksgezondheid en privacy zo beter worden nageleefd. Dat is nu namelijk niet altijd het geval, terwijl deze regels al wel bestaan. Meldingen dragen dus naast maatschappelijk welzijn bij aan goede handhaving van regels, daar waar de huidige handhaving tekort schiet. Zo functioneert de Europese Unie als geheel ook beter.
Een beter functionerende landelijke en Europese markt
Binnen de Europese Unie zou de onderlinge handel en markt net zo soepel moeten verlopen als binnen een lidstaat. Betere bescherming van klokkenluiders draagt hieraan bij, samen met andere inspanningen van de Europese Commissie om een gelijk speelveld voor bedrijven te creëren op de markt. Betere bescherming voor melders moet daarnaast de drempel om meldingen te doen verlagen. Alle werkgevers in de Europese Unie moeten aan dezelfde regels voldoen, dus met de richtlijn wordt het nog beter mogelijk om alle werkgevers in de lidstaten daarop aan te spreken en de Europese regels te handhaven. Zo zijn de kansen en plichten voor bedrijven uit alle lidstaten gelijk. Dat draagt bij aan een betere Europese én landelijke markt.
Gemeenschappelijke minimumnorm
Door een gemeenschappelijke minimumnorm voor bescherming aan te houden in de hele Europese Unie, hoopt de Europese Commissie al deze doelen te behalen. Gelijke monniken, gelijke kappen – in alle lidstaten. Het is belangrijk dat de drempel om een melding te doen omlaag gaat, en er goed met een melding wordt omgegaan. De richtlijn zorgt er o.a. voor dat de regels voor het opvolgen van een melding overal gelijk zijn, een melder meer (rechts)bescherming krijgt en mensen die een melder bijstaan ook beschermd worden. Lees hierover meer op de pagina Wat verandert er?