Antwoorden op Kamervragen over het aangepaste wetsvoorstel ter implementatie van de EU-klokkenluidersrichtlijn
In de Kamerbrief van 1 september 2022 geeft de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties antwoord op de vragen van verschillende fracties van de Tweede Kamer. De vragen volgden naar aanleiding van het aangepaste wetsvoorstel en initiatiefnota van het Kamerlid Omtzigt.
In juni 2022 stuurde de minister een tweede nota van wijziging aan de Tweede Kamer waarin voorstellen uit de initiatiefnota van het Lid Omtzigt waren meegenomen. Verschillende fracties hadden hier aanvullende vragen over. Die gingen onder meer over de planning voor behandeling van het wetsvoorstel en de infractieprocedure die is ingesteld door de Europese Commissie, omdat Nederland de EU-richtlijn niet op tijd geïmplementeerd heeft. De minister geeft aan dat de Europese Commissie de volgende stap heeft gezet in de infractieprocedure: op 15 juli 2022 heeft de Nederlandse regering namelijk het ‘met redenen omkleed advies’ van de Europese Commissie ontvangen. Nederland moet daarop voor 15 september reageren. In november kan de Europese Commissie vervolgens besluiten om de zaak aan het Europese Hof van Justitie voor te leggen. Dat kan tot grote financiële sancties voor Nederland leiden. De minister verzoekt de Tweede Kamer daarom tot een voortvarende behandeling en spoedige afhandeling van het wetsvoorstel.
Maatschappelijk belang
Eén van de vragen van de Kamerleden was welke criteria een rol spelen bij het bepalen van het maatschappelijk belang van een misstand. Dat zijn de volgende criteria:
- de misstand moet uitstijgen boven een individuele kwestie of een persoonlijk conflict;
- er is ofwel sprake van een patroon of structureel karakter, ofwel van een zodanig ernstige of omvangrijke misstand dat daardoor het algemeen belang wordt geraakt.
Deze criteria en een aantal voorbeelden zijn terug te lezen in de toelichting op de tweede nota van wijziging. Ook vroegen de fracties hoe met behoud van het criterium ‘maatschappelijk belang’ in de definitie van een misstand de drempel om een melding te doen lager wordt. Dat moet volgens de minister duidelijker worden door een betere uitleg en door concrete voorbeelden te geven bij die criteria, via bijvoorbeeld deze website.
Melden via advocaat
Ook werd gevraagd of er in de wet voorzieningen staan (of moeten komen) om te kunnen melden via een advocaat. Dat is al gebeurd in de tweede nota van wijziging (artikel 5, eerste lid, onderdeel a). Daarin staat dat de melder via een vertrouwenspersoon of advocaat anoniem een onderzoek kan laten instellen bij het Huis voor klokkenluiders. Normaal gesproken is daar een naam of adres voor nodig van de persoon die het onderzoek aanvraagt. Dat is straks niet meer zo, en dus kan ook een advocaat (als tussenpersoon) om onderzoek vragen namens een melder bij het Huis. Bij andere bevoegde autoriteiten was het al mogelijk een melding te doen via een advocaat.
Nadere onderzoeken
Er loopt nog nader onderzoek naar een aantal voorstellen uit de initiatiefnota van het Kamerlid Omtzigt. Deze worden betrokken bij de voorbereiding van het volgende wetsvoorstel dat betrekking heeft op de uitkomsten van de evaluatie van de Wet Huis voor klokkenluiders. De nadere onderzoeken hebben onder meer betrekking op regels rond het melden van staatsgeheime informatie, het instellen van een fonds voor klokkenluiders en het instellen van goed functionerende toezichtmechanismen op interne meldkanalen. Er lopen momenteel pilots voor psychosociale en juridische ondersteuning van klokkenluiders. Als de ondersteuning van klokkenluiders een wetswijziging vergt, zal dit, vanwege de looptijd van de pilots, worden meegenomen in een apart wetstraject.
Lees alle vragen en antwoorden in de Kamerbrief van 1 september 2022.